Галстуктун тарыхы (1)

Расмий костюм кийгенде, кооз да, жарашыктуу да, кооз галстук байлап, бирок ошондой эле жарашыктуулукту жана салтанаттуулукту тартуулайт.Бирок цивилизациянын символу болгон галстук цивилизациядан эволюцияланган.

Эң алгачкы галстук Рим империясына таандык.Ал кезде жоокерлер көкүрөгүнө кылыч чүпүрөктү аарчыган жоолук тагынышкан.Согушуп жатканда кылычты жоолукка сүйрөп, канды аарчып салчу.Ошондуктан, заманбап галстук көбүнчө сызык үлгүсүн колдонот, келип чыгышы ушунда.

Галстук мурдатан артта калган өлкө болгон Британиядан узак жана кызыктуу жолду басып өткөн.Орто кылымдарда британдыктардын негизги азыгы чочко, уй жана койдун эти болгон жана алар бычак, вилка, таякча менен жешчү эмес.Ал кезде сакал кыруучу шаймандар болбогондуктан, бойго жеткен эркектердин сакал-муруту тармал болуп, тамак жеп жатып сакалын булгап жатканда жеңи менен сүртүп коюшчу.Мындай майлуу кийимдерди эркектерге көбүнчө аялдар жууш керек.Көп аракеттерден кийин алар бир чечимге келишти.Эркектердин жакасынын астына каалаган убакта оозун аарчып ала турган чүпүрөк илип, оозун аарчып жатканда жеңи менен кесип салчу кичинекей таштарды манжеталарга кадап коюшкан.Убакыттын өтүшү менен англис жигиттери маданиятсыз жүрүм-турумунан баш тартып, жакадан илинген кездеме жана манжеттеги майда таштар англис эркектеринин пальтосунун салттуу тиркемелерине айланган.Кийинчерээк ал популярдуу аксессуарларга — галстуктарга жана манжеттердин топчуларына айланып, бара-бара дүйнө жүзү боюнча популярдуулукка ээ болду.Адамдар галстуктарды биринчи жолу качан тагышкан, эмне үчүн галстук тагышкан жана эң алгачкы галстуктар кандай болгон?Бул далилдөө кыйын суроо.Галстукту жазуу үчүн тарыхый материалдар аз болгондуктан, галстукту иликтөөгө түз далилдер аз, галстуктун келип чыгышы жөнүндө көптөгөн уламыштар бар.Жыйынтыктап айтканда, төмөнкүдөй билдирүүлөр бар.

Галстуктарды коргоо теориясы галстук герман элинен келип чыккан деп эсептейт.Герман эли тоолордо жана токойлордо жашап, жылуу жана жылуу болуу үчүн жаныбарлардын терисин кийишчү.Терилер түшүп калбасын деп мойнуна саман жип байлап, терилерди байлап коюшкан.Ушинтип желкесинен шамал сого албай, жылуу болуп, шамалдан сактанышты.Кийинчерээк алардын мойнундагы саман аркандар батыштыктар тарабынан табылып, акырындык менен галстуктарга айланган.Башкалар галстук деңиз жээгиндеги балыкчылардан келип чыккан деп ойлошот.Балыкчылар деңизге балык уулоого чыгышкан.Деңиз шамалдуу жана муздак болгондуктан балыкчылар жылуу болуш үчүн мойнуна кур байлап коюшкан.Адамдын организминин ошол кездеги географиялык чөйрөгө, климаттык шарттарга ыңгайлашуусун коргоо - галстуктун объективдүү фактору, мындай саман жип, кур эң примитивдүү галстук.Байланыш функциясы теориясы аймактык бүтүндүк алкагы адамдардын жашоосунун муктаждыктарынан улам келип чыккан жана белгилүү бир максатты көздөгөн деп эсептейт.Эки уламыш бар.Улуу Британияда эркектердин ооздорун жакаларынын астына сүртүүчү чүпүрөк катары пайда болгон деп эсептелген кездеме.Өнөр жай революциясына чейин Британия да артта калган өлкө болгон.Этти кол менен жеп, анан оозуна чоң-чоң бөлүктөр менен кармашкан.Сакал чоң кишилердин арасында популярдуу болгон.Мындай ыпластыкка аялдар эркектеринин жакасынын астына чүпүрөк илип ооздорун аарчып салышкан.Убакыттын өтүшү менен бул кездеме британ пальтосуна салттуу кошумча болуп калды.Өнөр жай төңкөрүшүнөн кийин Британия өнүккөн капиталисттик өлкөгө айланып, адамдар кийим-кечеге, тамак-ашка, турак-жайга жана транспортко өзгөчө көңүл буруп, жака астына илинип турган кездеме галстукка айланган.


Посттун убактысы: 29-декабрь, 2021-жыл